Gry liczbowe to popularna forma rozrywki obecna w Polsce już od początku lat pięćdziesiątych XX wieku. Dziś na rynku dostępne są setki loterii i choć ich początkowe wersje różniły się od obecnych, miały też wiele wspólnego.
W dzisiejszych czasach monopol na loterie i gry liczbowe ma w Polsce Totalizator Sportowy. W latach pięćdziesiątych XX wieku nie było w tej kwestii regulacji prawnych, toteż na rynku bardzo często pojawiały się lokalne loterie i gry liczbowe. Jedną z najpopularniejszych była gra "Jantar", która była skierowana głównie do mieszkańców Gdańska i okolic.
Historia gry liczbowej Jantar
Gra "Jantar" wystartowała 11 maja 1957 roku. Kilkanaście dni przez startem loterii w Dzienniku Bałtyckim zaczęły pojawiać się pierwsze reklamy i artykuły zachęcające do zakupu i informujące o zasadach gry. Porównywano ją do znanych wówczas gier takich jak "Lajkonik", "Liczyrzepka" czy też "Karolinka". Losowanie odbywało się raz z tygodniu. Koszt losu wynosił 3 zł, a blankietu do gry 20 groszy.
Loteria "Jantar" polegała na wytypowaniu 5 spośród 90 liczb, które były wymienione na kuponie. Wygrywały osoby, które odgadły 5,4,3 lub 2 liczby. Cyfry były wybierane przez losowanie. Organizator loterii na wygrane postanowił przeznaczać połowę wartości wpłaconych na rzecz gry stawek, a główna wygrana nie mogła przekraczać kwoty 500 tysięcy złotych. W przypadku, kiedy nie padła główna nagroda, stawki wpłacone na rzecz gry były rozdysponowane na nagrody za wytypowanie 4 lub 3 liczb. Dodatkową nagrodą w loterii był przydział gruntów budowlanych w województwie gdańskim i uprawnienia na zakup materiałów budowlanych. Taką nagrodę otrzymywała także w każdym losowaniu jedna z osób, która wytypowała 4 prawidłowe cyfry.
Sprzedaż losów rozpoczęła się 23 maja 1957 roku. Organizator loterii opublikował listę 118 punktów, w których przyjmowano kupony loterii. Punkty stanowiły kioski "Ruchu". W samym Gdańsku znajdowało się 40 takich punktów. Pozostałe umiejscowiono w Gdyni, Sopocie, Kwidzynie, Kościerzynie, Sztutowie i Sztumie. Mieściły się one również w mniejszych miejscowościach takich jak Skarszewy czy Pszczółki.
Przed pierwszym losowaniem Dziennik Bałtycki zachęcał czytelników do spróbowania swoich sił w loterii, sugerując, iż warto zaryzykować 3,20 zł dla zdobycia tak cennych nagród. Organizatorzy loterii przypominali natomiast, iż liczby na kuponie należy przekreślić wyłącznie na krzyż, a na kuponach nie należy robić żadnych adnotacji. Organizatorzy skierowali tę informację do uczestników w związku z licznymi pytaniami i błędami przy wypełnianiu kuponów.
Wpływ społeczny gdańskiej loterii
Pierwsze losowanie loterii "Jantar" odbyło się 2 czerwca 1957 roku w przerwie meczu o mistrzostwo I Ligii Pomiędzy Lechem Poznań i Lechią Gdańsk, który odbywał się na stadionie Lechii. Mecz zwyciężyli gdańszczanie, zdobywając aż cztery gole. Pierwszymi wygranymi okazali się natomiast mieszkańcy Gdyni, którzy skreślili prawidłowo 4 cyfry i zdobyli nagrodę wartą 58.629 zł. Następnego dnia ogłoszono laureatów pozostałych nagród- 45 osób wytypowało trafnie 3 liczby i zdobyło nagrody w wysokości 1294 zł, a 1899 osób trafiło 2 cyfry i zdobyło 30 złotych i 60 groszy.
Loteria była początkowo organizowana w domach kultury, na stadionach, cyrkach czy w świetlicach. Ostatecznie zadomowiła się na ulicy Strzeleckiej, gdzie była organizowana aż do jej zakończenia.
Z biegiem lat w loterii pojawiały się wyższe stawki pieniężne i dodatkowe nagrody rzeczowe. Zauważono, że "Jantar" znacznie przyczynił się do zrealizowania wielu inwestycji gospodarczych i kulturalnych na Wybrzeżu Gdańskim. Wspomógł też znacznie rozwój infrastruktury budowlanej.
Ostatnie losowanie gry Jantar odbyło się 30 sierpnia 1982 roku.
Loteria "Jantar" nie była jedyną tego typu grą liczbową w Polsce. Na Śląsku istniała "Karolinka", w Poznaniu gra liczbowa "Koziołki", w Warszawie "Syrenka", w Krakowie "Lajkonik", w Bydgoszczy "Łuczniczka", a w Szczecinie "Gryf".
Fotografie użyczone za pozwoleniem z kolekcji Konrada J. Waluś (Poznań)
Źródło: https://pulsgdanska.pl/artykul/gra-liczbowa-jantar/1249488
Źródła historyczne: https://katalog.nukat.edu.pl/